Sommige van deze stinzenplanten komen in groten getale voor op onze buitenplaatsen. De vraag wanneer en hoe ze daar gekomen zijn houdt onderzoekers al lange tijd bezig. Spontane vestiging kunnen we uitsluiten, aangezien de natuurlijke groeiplaatsen van deze soorten veelal in Midden- en/of Zuid-Europa liggen. Tot begin 19de eeuw hadden de meeste buitenplaatsen nog een formele tuinaanleg, de zogenaamde Franse stijl, ook wel bekend als barok. Daarna deed de Engelse landschapsstijl geleidelijk aan zijn intrede en werden de meeste buitenplaatsen omgevormd tot romantische, parkachtige landschappen met verrassende doorkijkjes. De natuur hoefde niet meer beteugeld te worden. Vanaf het laatste kwart van de 19de eeuw kwam, wederom in Engeland, een trend op om op een meer natuurlijke wijze te tuinieren. Waarschijnlijk zijn de meeste stinzenplanten die we nu nog aantreffen aangeplant in de 19de eeuw of begin twintigste eeuw.
Vreemd genoeg zijn er uit de 19de eeuw nagenoeg geen gegevens over de aanplant van stinzenplanten bekend, dit in tegenstelling tot de aanplant van bomen en struiken waar in een aantal gevallen wel documentatie van bestaat. In 1779 beschreef A. Loosjes Pzn. de Haarlemmerhout (destijds Heemsteeds grondgebied) en noemde voorjaarshelmbloem, wilde hyacint en bosanemoon. Deze soorten kwamen hier dus al voor voordat de Hout in 1792 omgevormd werd tot een landschappelijk park. In de 19de eeuw kwamen de bloembollenteelt en -handel sterk op rond Haarlem. Naast hoofdgewassen als hyacinten en tulpen kweekten en verkochten bekende Haarlemse bedrijven als J.D. Zocher en Comp. E.H. Krelage en C.G. van Tubergen) ook bijzondere bolgewassen, waaronder stinzenplanten. In Utrecht had landschapsarchitect Hendrik van Lunteren een gerenommeerde kwekerij genaamd Flora’s Hof. Al in 1819 werd hier een heel scala aan ‘vaste planten voor de volle grond’ aangeboden die we nu kennen als stinzenplanten. Daaronder was ook het Haarlems klokkenspel.
Een stinzenmilieu is ontstaan door menselijk ingrijpen. Net als monumentale gebouwen heeft ook een stinzenvegetatie onderhoud nodig in de vorm van maaien op het juiste moment en snoeien als de schaduw te diep dreigt te worden. De meningen zijn verdeeld of bijplanten van stinzenplanten wenselijk is, zoals bijvoorbeeld in 2012 in Heemstede op De Overplaats tegenover De Hartekamp heeft plaatsgevonden.
Interessant is dat vroeger bijzonder druk getuinierd werd op de buitenplaatsen. In de eerste helft van de 19de eeuw werd aan hoveniers geadviseerd om vogelmelk, boshyacint, holwortel, voorjaarshelmbloem en sneeuwklokje om de twee à drie jaar op te nemen en opnieuw uit te planten. Mede door dit intensieve beheer van weleer en het tegenwoordige extensieve beheer kunnen we nu elk voorjaar weer genieten van deze groep kleurrijke ‘buitenplaats-planten’.
Boswachter Joris Hellevoort van Utrechts Landschap met Haarlems Klokkenspel op landgoed Oostbroek, september 2018.
I.H.J. van Lunteren maakte in 1887 het ontwerp in Engelse landschapsstijl. Hij was de derde generatie Van Lunteren die naast het ontwerpen ook de destijds zeer bekende kwekerij Flora’s Hof in de Servetstraat in Utrecht runden. Zijn grootvader bood reeds in 1819 een heel scala aan ‘vaste planten voor de volle grond’ aan die we nu kennen als stinzenplanten. Daaronder was ook het Haarlems Klokkenspel.